Senin, April 28

Rang Panggaleh



NAN PARTAMO

Urang awak lah talongsong tamusaua jadi rang panggaleh. A sajo nan indak kadigaleh, sajak muloi barang mudo (sayua-mayua), bahan makanan, barang kalontoang, barang pacah-balah, kain-baju, taranak, pakakeh basi, ameh jo perak. Aa sajo. Baliau-baliau nan alah manspesialisasikan dirino di satu macam barang galeh biasono mandapek julukan ‘toke’. Mako mandanga awak ado nan alah jadi toke bareh, toke ameh, toke taranak. Tampek manggaleh bisa di toko, di kadai, di suduang-suduang, di loih bagaluang, di kaki limo. Manggalehko bisa manatap diciek pasa, bisa balega dari pakan ka pakan, bisa manggaleh babelok, samusin di nagari anu, samusin nan lain di nagari nan lain pulo.

Kini alah batambah juo macam galeh urang awak. Alah ado nan manggaleh oto, rumah, rial-estet, apartemen, minyak bumi, kayu balok. Bak kecek kanti nan biaso samo duduak juo di palantako, aa sajo nan ka amuah dibali urang, awak jua. Di Batawiko kaki limo lah ampia identik jo urang awak. Nan basorak-sorak ‘sayang anak, sayang anak, lima ribu saja, lima ribu saja’ jo takanan suaro nan indak kasalah lai. Baitu santiangno posisi rang awak, sampai-sampai kanti-kanti nan barasa dari Mandahiliang nan nak mancubo pulo paruntuangan di kaki limo acok maraso paralu kurusuih bahaso Minang agak saketek sampai bisa manyorakkan ‘sayang anak – sayang anak’ cako jo logaik Minang.

Di dakek ambo ‘basawah’ ado gang senggol, jalan ketek antaro bangunan tinggi, manuju ka ‘pasa lambuang’, tampek kami biaso makan siang. Panjang gangko labiah kurang saratuih meter, leba labiah saketek pado sameter. Tampaik nan sangaik strategisko, nan dilalui baratuih urang tiok tangah hari, tantu sajo lah barubah jadi pasa kaget bak kecek urang di Batawiko. Nan manggaleh di sapanjang jalanko sabagian gadang urang awak. Macam-macam pulolah nan digaleh urang di siko. Kauih kaki, pakaian jadi, kaset, VCD, alaik-alaik tukang, jam tangan, jam beker, radio-radio mini, pamenan anak-anak, sambuah macamno.

Ado surang anak mudo, sabanano cukuik gagah walau agak kuruih, tinggi, putiah, biasono batopi lakan, Cuma sajo basubang sabalah. Galeh urang mudo ko iyo sabana santiang, VCD juo tapi jo koleksi nan agak khusus, nan porno. Caro manjojoan barangko pun agak khas, dicaliakan sakileh, sambia awakno ‘cengengesan’. Panah ambo ariak, “Apo nan ang jua ko!”, dibantaino sajo tasengeang-sengeang. Nan pajako kurang jaleh diambo antah urang awak juo antah indak. Tapi kok urang awak bana sakalipun a nan kadisabuik. Ano urang panggaleh nan samo baparinsip, ‘a sajo nan kaamuah dibali urang awak jua’. Dan urang nan mambali tatap sajo pulo ado.


NAN KADUO
Parinsip manggaleh apo sajo nan ka amuah dibali urang tantu indaklah sapanuahno batua kalau ditiliak dari kanyataan nan bahaso urang Minang adolah urang Islam. Tantu paralu ado bateh hala jo haram. Kalau urang bisa manggaleh apo sajo, sabagai urang Minang tantu musti ado bateh (handakno). Manggaleh barang nan indak hala antah itu makanan jo minuman, atau barang-barang hiburan, atau barang nan awak tau barang asia maliang, barang curian dan sabangsono adolah barang galeh nan indak patuik manuruik agamo.

Baitu pulo manggaleh jo caro kicuah-mangicuah, tipu-manipu, bukanlah pulo caro manggaleh nan Islami. Nabi Muhammad SAW malarang kapado rang panggaleh tukang pinteh, urang nan manantian barang galeh sabalun tibo di pasa, sabab urang nan kamanjua barang nan ka digalehanko alun tau lai pasaran. Baitu juo nabi SAW malarang urang manutuik-nutuiki cacek barang nan ka digaleh.

Manggaleh tamasuak karajo amanah nan musti dikarajoan jo caro nan luruih, nan indak kamarugian urang samato-mato supayo awak dapek untuang gadang. Baiak nan manjua ataupun nan mambali harus samo-samo pueh. Sunah dalam bajua bali iko samo mambaco akaik (akad) jua bali. ‘Ambo bali yo’ kecek nan mambali. ‘Ambo jua’ kecek rang panggaleh. Maikrarkan akaik sarupo iko alah sangaik bana ilang kini. Katiko ambo sabuik sarupo itu wakatu mambali di pasa ateh Kiktinggi, lai dijawabno juo dek amai-amaitu tapi sambia tagalakno, sabab alah langka nan baitu kini.

Arati amanah tantu tamasuak usao manjago mutu barang nan digaleh, atau manjago arago supayo indak manimbuakan panyasalan dipihak si pambali nan maraso takicuah. Sakali wakatu ambo anak baranak baranti makan di Sicincin, di tampek ikan baka. Lamak makan kami dek karano masakanno (ikan kaluih babaka) iyo santiang. Dek karano lamak itu, duo ari kamudian, sabalun kami baliak ka rantau, singgah pulo kami sakali lai di sinan. Ampia sarupo itu juo nan kami makan, hanyo porsino nan ketek saketek pado nan kapatang. Katiko kamambaia agak heran ambo saketek sabab aragono untuak porsi nan bakurangko, malah naiak pado kapatang. Antah nan kapatangtu arago promosi, nan kini arago asli indak jaleh di ambo.


NAN KATIGO
Nan sabana rang panggaleh biasono adolah urang nan pakarajo kareh, takun, panyaba, baretong jo pitih, pandai babaso basi untuak mampromosian barang galehno. Saraik lain nan indak kurang pulo paraluno adolah luruih, amanah. Sabab kadang-kadang rang panggalehko maambiak sajo dulu barang kagaleh di induak samang untuak kadijuakan, kudian baru dibayia katiko barang lah tajua. Kok indak luruih awak, nan katibo tantu indak amuah urang bapiutang lai.

Takun jo panyaba, yakin bahaso kaado urang nan kamambali. Sakali wakatu, ari alah barambang patang, ambo manampak urang manggaleh ayam nan alah badabiah sarato babului di pasa. Pabilo juolah urang kamambali ayam alah badabiahko sadangkan ari alah patang kecek ambo dalam ati. Tapi nan urang panggalehtu indak bagai gamang doh, tantu awakno alah tau bilo urang nan kamambali katibo. Lamo ambo paratian, kirono iyo, dibali urang juo ciek-ciek galehno tu sampai abih.

Pakarajo kareh, baretong jo pitih, atau kecekan agak imaik walau mungkin indak musti sampai sampilik tantu iyo paralu. Kalau indak dima galeh kabalabo. Patuik dijujuang galeh cako iyo dijujuang, patuik diangkek iyo diangkek, indak bisa main upah sajo kian kamari. Amuah-amuah biko bak cimeeh rang sumando ambo, ‘galeh awak kurisiak, maangkek baupahan pulo, pabilo kabalabo.’

Pandai mampromosian barang galeh. Caro urang kini maiklankan. Pangaruah iklan ko iyo sabana santiang, kok indak kaamuah urang baabih pitih untuak itu. Dianak-anak labiah capek takana KFC atau McD dari ayam pop Simpang Raya. Katiko ambo tanyoan kaanak ambo nama nan lamak ragu mareka, nan ciek mangecekan lama ayam pop, nan lain mangecekan lamak KFC. Katiko ambo kecekan ado nan jaleh balain yoitu bahaso ayam pop ko didabiah cako pagi, samantaro ayam KFC mungkin pakan nan lapeh, mungkin bulan nan lapeh agak taparangah mareka. Walaupun iko tantu musti agak paralu ditanyoan bana ka nyiak Jangkuang. Lai di lapau juo nyiak?


NAN KA AMPEK
Jadi rang panggaleh paralu pulo sifaik sportif. Baa kaindak, di pasa-pasa barang galeh nan sarupo biasono takumpua di ciek-ciek tampek, nan manggaleh dagiang samo manggaleh dagiang, urang manggaleh ikan samo-samo urang manggaleh ikan, urang manggaleh kain samo-samo manggaleh kain, toko ameh baririk-ririk samo-samo toko ameh sarupo di jalan Kumidi di Bukiktinggi tu. Satiok
rang panggaleh punyo kiek masiang-masiang untuak mandapekan langganan nan kamambali. Jarang awak mandanga ado cakak antaro sasamo rang panggaleh nan badagang barang nan samo ditampek nan basabalah-sabalahantu. Acok kali malahan marekako tampak kompak. Indak ado cido mancido. Tantulah katabedo kok dalam sistim manggaleh buliah mangecekan, ‘jan babalanjo pulo disinan, disiko sajolah, nan di sinantu barangno buruak.’ Rasaki masiang-masiang dan insya Allah asa lai samo saba, samo pandai marayu pambali, masiang-masiang tatap pulo kasamo bajua bali.

Pakaro manggaleh sacaro labiah gadang, agakno paralu urang awak manconto ka Singapura. Kiek nan nampak diambo, nan partamu bana adolah caro malayani urang nan kamambali. Iko sabanano urang awak alah samo santiangno. Nan kaduo manjago mutu barang nan kadijua. Iko mungkin nan paralu agak dipeloki. Sajak saisuak jadi cimeeh di urang, ‘tabali jaitan Ampek Angkek, sabanta baru dipakai alah cabiak.’ (Jaan bangih pulo urang Ampek Angkek, itu carito dulu, kini alah banyak kamajuan. Dan ambopun urang Ampek Angkek.) Jadi aratino bana agak taliti awak andakno saketek dalam hal iko. Ado carito nan agak sadiah juo awak. Satiok kali etek Zul bakirim kalau kami pulang ka kampuang mintak tolong dibalian karupuak balado salalu pakai catatan, ‘tolong balian nan di Pondok di Padang, kalau indak itu jaan lai.’ Sabab walaupun kapelono kapelo Gaduik juo, ladono lado Padang Lua juo, nan di Pondoktu agak dipaliarono di tacitu mutuno. Nan katigo arago jua agak babanderol andakno saketek. Kalaupun kabalain, jaan sampai bedono jauah amek. Sakik ati awak katiko tau barang nan awak bali 500, kirono dibali kawan 300. Nan kaampek kabarasihan. Pasa iyo paralu juo barasiah. Sanang ati urang lalu lalang di pasa nan barasiah. Kalau pasano kumuah tantu mainda urang.

Kok pandailah urang awak di nagari awak mameloki saketek-saketek kaarah sarupo itu, gadang juo harapan awak nan bahaso ka rami juo Ranah Minang, paliang indak kajadi tampek urang mambali-balah. Katiko nagari-nagari alah iyo bana ba OTDA, samantaro SDA di nagari awak nan iyo agak kurang dibandiangan jo daerah sabalah, indaklah paralu awak cameh bana. Bialah nak barami-rami urang datang ka Bukiktinggi, atau ka Padang, atau kama sajo di Ranah Minang, di tampek urang pueh sasudah mambali, sambia mareka tacangang-cangang pulo mancaliak nagari nan indah banatu

Sakitu sajolah dulu.

Tidak ada komentar: