Senin, April 28

Bukiktinggi Dari Maso Ka Maso



Bukiktinggi dilingkuang bukik
Bukik dilingkuang kayu aro
Kasiah ati indak sadikik
Sabanyak rambuik di kapalo

Ado nan manyasai Bukiktinggi alah sangaik barubah kini, jo ka dibangun urang mall di parumahan kantua bupati lamo. Nan tinggi mall ko mungkin ka samo jo tinggi jam gadang. Tantu alamaik ka takalinduang jam gadang, nan jadi merek kota Jam Gadang tu. Sadiah bana baliau maagak-i.
Namun parubahan demi parubahan ko acok kali iyo indak dapek diindaan do. Dikarajoanno jo di urang. Jano nan mangarajoan, untuak mamparancak. Walaupun bagi samantaro nan lain, nan punyo kenangan tasandiri jo Bukiktinggi di jamanno, parubahan tu kurang disukoino.

Cubolah awak caliak sijarah pakambangan / kajadian kota Bukiktinggiko sajak saisuak sarupo dibawahko, sarato tunggak-tunggak sijarahno nan ambo lalui sacaro paribadi.

Katiko kasudahanno Bulando tukang jajah tu mangalahan nagari Minangkabau dalam parang Paderi nan balangsuang cukuik lamo (1821 - 1837), mako laluasolah no manaruko tanah-tanah kosong di salingkuangan nagari Kurai Limo Jorong. Bisa awak mambayangkan nan bahaso ka ciek-an area nan awak kalompok-an sabagai 'pasa ateh' kini, sajak dari parumahan Novotel kini, sampai ka Benteng (Fort de Kock) sampai ka kabun bungo adolah marupokan munggu, tanah katinggian, nan indak tapaliaro amek dan indak jaleh bana pasukuan nan maa nan manguasoi. Dek kosong dan buliah dikecek-an ndak batuan tulah, dapek Bulando managak-an Benteng, managak-an Jam Gadang, maagiah-an satumpak ketek tanah untuak ka jadi kampuang Tjino dan sabagaino, hal nan saharusno indaklah mudah dino mangarajoan saandaino munggu atau tanah katinggian tu jaleh urang nan punyono.

Tantu sajo indak mungkinlo awak kasampiang-an bahaso ado sajo bagian-bagian dari tanah rakyaik katiko itu nan memang iyo dirabuik-rampehno dek Bulando si tukang jajah. Katiko Bulando mambuek jam gadang, mambuek benteng, mamaga tanah ka jadi kabun binatang nan awak warihi kinitu, apolai managak-an gareja gadang tibo kian dari Simpang Kangkuang, yakin bana pulo awak, bahaso adolo Sutan Parapatiah, Sutan Bandaro, Sutan Rumah Panjang, Sutan Lembang Alam di tahun 1800 sakian-an tu nan manggarutu, nan sakik ati, nan indak dapek nan kadisabuik bangih atino ka urang Bulando panjang iduang nan mambuek bangunan antah-antaha ntun. Tapi aa nan kadisabuik, dek parangno lah manang, awak alah dikalahanno, tagak dino sagalono tu, sampai-sampai jo satasiun kuretapi, nan mulo-mulo dulu mambauni asok batubaro no tu ado di antaro Datuak-datuak dan nak ka muntah.

Itu alah jauah amek kalau ka awak caliak Bukiktinggi ka taun 1800 an.

Katiko ambo baumua limo taun, taun 1956, ambo sikola taman kanak-kanak di TK di Ateh Ngarai. Pai sikola diantaanno di Allahyarham ayah ambo, bagonceangan jo kuretangin. Kami tingga di Jalan Lambau no 94, rumah agak kabalakang saketek dari tapi jalan Lambau tu. Dimukotu ado Sakola Pertanian. Katiko urang ka parang PRRI barubah jadi asrama TP (tentara pelajar). Bik ati bana ambo mancaliak TP ko balatiah jo babarih-barih katiko itu. Ka pai sikola lalu ka jalan di muko SR 11 – 12 dakek Simpang Mandiangin. Bakelok kakida taruih ka arah Pasa Banto. Pasa Bantotu katiko itu adolah parantian bendi. Bakelok kasuok taruih ka jalan dimuko rumah potong. Taruih ka Simpang Tembok, lalu dimuko RSU. Disabalah kida agak naiak ka ateh 'bukik' saketek ado sender RRI. Panah kami pai manyanyi-nyanyi dalam acara murik sakola TK ka sender ko katiko itu. Sasudah simpang jalan masuak ka ngarai, taruih saketek lai kian, dakek panorama, disinan tulah sakola TK ambo. Kapalo sakola TK ko katiko itu buk Kate, baliauko anak dari pak Wakidi guru manggambar di SMA 1 jo SMA 3 Bukiktinggi, nan tingga di sabalah panjaro. Ibuk Guru ambo ibuk Lis.

Katiko itu parantian oto talatak di bawah jam gadang. Ado kantua gadang pulisi dakek kantua bupati lamo. Di tampek Novotel tagak kini ado SR No 8, tampek kakakambo sikola katiko itu. Pasa ateh tadiri dari babarapo buah 'los', ado nan banamo los bagaluang. Di suok kida jalan kumidi, jalan dari arah jam gadang ka kabun binatang sabagian gadang adolah tampek toko ameh urang Guguak. Ado ciek toko olah raga punya urang Pasia Ampek Angkek, namono Toko Antimahal.

Taun anam puluhan, sasudah parang PRRI, parantian oto pindah ka Pasa Banto. Parantian bendi pindah dari Pasa Banto ka lapangan di balakang stoplat kuretapi Aua Tajungkang. Di 'ateh' dibangun urang bioskop Sovia, bioskop / pangguang katigo sasudah Irian di pasa ateh jo Eri di muko panjaro. Parantian oto Padang - Bukiktinggi, Bukiktinggi - Payokumbuah sarato tujuan lain-lain nan dakek-dakek talatak di dalam Pasa Banto kinitu. Oto ka Medan ado stasiun no masiang-masiang tapisah. Ado Sibual-buali, ado Martimbang, ado ABS (Aek Batang-Gadis Sejati). Antar Lintas Sumatera datang alah agak kudian. Umumno stasiun oto ka Medan ko talatak di Kampuang Cino. Oto ka Pakan Baru baitu pulo. Ado Batang Kampar, ado Kampar Djaja, ado Tjahaja Kampar, ado Sinar Riau. Tampaik jo loket oto ka Pakan Baru ko umumno di lua Pasa Banto, di suduik simpang tigo di bawah janjang ampek puluah, dakek pintu ka masuak ka pasa bawah.

Di janjang ampek puluah bagian bawah di sabalah kida ado toko roti urang Cino, si Tjoan namono. Tokono disabuik urang sin toko si Tjoan. Toko si Tjoan ko marangkap sakali jadi studio foto tampek urang bakodak. Nan managia di ambo kalau dibao singgahno di ibu ambo kian, katiko dibalian gulo-gulo bawarno macam-macam, batimbang mambalino, sudahtu babungkuih jo karateh.

Sasudah Gestapu, di Bukiktinggi panah jatuah korban, surang anak sakola STM anggota KAPPI tabunuah / kanai tembak dakek Jalan Luruih. Jalan luruih ko kini batukai namono jo namo anggota KAPPI tu, jalan Ahmad Karim. Antah baa kajadianno katiko itu indak takana di ambo, sabab ambo indak hadir di sinan, dan hanyo mambaco baritano sajo.

Di kota Bukiktinggi ko bana ambo sakola pulo baliak sataun, di kalas tigo sajo di SMA 3 Birugo taun 69, pindah dari Pakan Baru. Pai sakola barulang dari kampuang, jo kuretapi. Naiak di Biaro, turun di stasiun gadang. Nan seso di ari Sabtu jo Rabaa, pasti talambek, dek kuretapitupun talambek. Sudahlah sampik bagadincik, dek muatanno sabana sarek saja dari Baso, kadang-kadang hanyo dapek malatak-an tangan ciek jo mamijak-an kaki sabalah di kureta tu, adolo resiko lain, tacabuak mato kanai abu batubaro nan amuah sampai sagadang nasi.

Taun tujuah puluahan, katiko angku gadang mambangun nagari, jo pambangunan nan 'semangkin meningkat' tagaklah pasa batingkek. Parantian oto pindah ka Aua Kuniang. Pasa Banto jadi toko-toko, baitu pulo petak di balakang stoplat Aua Tajungkang, nan sabalunno sempat jadi parantian oplet ka Ampek Angkek jo ka Tilatang Kamang.Di jalan ka kampuang Cino, nan indak barubah sampai kini adolah rumah makan "Salamat". Ambo masih takana katiko di baono pai makan kian di ayah ambosaisuak.Bukik Tinggi tu barubah sajak saisuak, dan ka tatap juo barubah. Bukiktinggi awak saisuak indak samo jo Bukiktinggi urang kini do.


Tidak ada komentar: